Risicomanagement is essentieel voor een beheerste en integere bedrijfsvoering en als belangrijk fundament in besluitvormingsprocessen. Beeld en Geluid heeft risicomanagement op een gestructureerde wijze in haar besluitvorming en processen geïmplementeerd. In de visie van Beeld en Geluid creëert risicomanagement waarde en levert deze waarde een organisatie die haar doelstellingen hierdoor met een grote mate van voorspelbaarheid kan realiseren. Risicomanagement is een onmiskenbare schakel voor doelmatigheid en rechtmatigheid vraagstukken.
Onderdeel van het risicobeleid is dat er steeds zorgvuldig wordt afgewogen welke strategische en operationele risico’s de organisatie loopt, welke beheersmaatregelen daartegenover staan en hoe we grip kunnen houden op de effectiviteit van deze maatregelen. Deze plan-do-check-act cyclus van risicomanagement is belegd bij de risico-eigenaren binnen het management. Om dit proces goed te faciliteren is Beeld en Geluid bijgestaan door een extern deskundige.
Binnen Beeld en Geluid is gekozen om het risicomanagement volgens een gestructureerd denk- en werkproces in te richten langs de bekende raamwerken als COSO, RAVC en DRAMBORA. Deze raamwerken geven een goede houvast en handvatten om het risicomanagement te concretiseren en te operationaliseren.
In de volgende paragrafen zijn de belangrijkste risico’s beschreven.
Strategische risico's
De bredere ontwikkelingen binnen de media, waaronder teruglopende reclame-inkomsten en technologische en online innovaties, vereisen de nodige aandacht van de publieke media-instellingen. Afgeleide taken die Beeld en Geluid voor de omroepen uitvoert kunnen daar invloed van ondervinden. In de productie en het bereik van de publieke omroep staan de lineaire radio- en televisie-uitzendingen nog steeds centraal. Het aandeel uitgesteld en on-demand kijken neemt echter snel toe. De omroepen worden steeds actiever in het aanbieden van online platforms, content en programmering. In tegenstelling tot het lineaire radio- en televisiemateriaal van de NPO, stroomt dit type content niet automatisch (volgens de bestaande infrastructuur en overeenkomsten) in het Beeld en Geluid archief. Dit archief verliest daarmee potentieel aan reikwijdte en zeggingskracht: bij ongewijzigde afspraken zal een steeds groter wordend deel van de NPO-productie niet meer bij het media-archief worden bewaard en van daaruit beschikbaar kunnen worden gesteld voor onderzoek, hergebruik en programmering. Eenzelfde risico betreft ook de media die op regionaal en lokaal niveau worden geproduceerd, alsook de commerciële omroepproducties. Beeld en Geluid zal zich de komende jaren extra inzetten om ook deze media te kunnen borgen voor raadpleging en gebruik door toekomstige generaties.
Voor de uitbreiding van de taken van Beeld en Geluid op het gebied van audiovisuele archivering en duurzame digitale bewaring voor andere sectoren dan de landelijke publieke media, kan een wijziging van de (wettelijke) positie van Beeld en Geluid noodzakelijk of wenselijk zijn. Beeld en Geluid verkent op dit moment de mogelijkheden hiertoe, evenals de eventuele gevolgen voor de fiscale positie en extra administratieve lasten.
Beeld en Geluid is voor zijn rol als knooppunt binnen de Nationale Strategie voor Digitaal Erfgoed in steeds grotere mate, direct en indirect, afhankelijk van de cultuurbegroting van het ministerie van OCW. Het subsidiekader voor de periode 2022-2026 wordt op dit moment uitgewerkt en Beeld en Geluid is goed aangesloten bij de voorbereiding.
Naar aanleiding van de realisatie van de fusie met het Persmuseum wordt sinds 2017 een aantal nieuwe taken van Beeld en Geluid uit de Culturele basisinfrastructuur (BIS) en de middelen bestemd voor het beheer van de rijkscollectie gesubsidieerd. Het is het voornemen van het ministerie van OCW deze middelen uiterlijk aan het einde van de subsidieperiode per 2020 structureel aan het budget van Beeld en Geluid onder de Mediabegroting te voegen, waarmee deze activiteiten integraal kunnen worden uitgevoerd en verantwoord.
Operationele risico’s
De interne beheersing bij Beeld en Geluid is op orde en er zijn voldoende interne controlemaatregelen ter voorkoming van ongewenste handelingen. Daarnaast heeft Beeld en Geluid een start gemaakt met de invoering van Rolling Forecasting. Dit dient met name om de interne sturing te verbeteren en de organisatie in staat te stellen flexibeler in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. De jaarlijkse cyclus rond begroting en financieel jaarverslag zal hierdoor niet wijzigen.
De organisatie heeft door het verder opleiden van medewerkers en het aantrekken van nieuwe en/of ontbrekende specialisaties het niveau van haar mensen verder opgevoerd. Het personeelsbestand en de samenstelling daarvan bij het instituut is kwalitatief goed voorbereid op de ontwikkelingen in de komende jaren en grote wijzigingen zijn hierin niet te verwachten.
Beeld en Geluid voert het beheer van het digitale archief zelf uit en loopt daardoor ook zelf de hiermee samenhangende risico’s, zoals bijvoorbeeld storingen die van invloed kunnen zijn op het niveau van de dienstverlening.
Ten slotte berusten de intellectuele eigendomsrechten van het grootste deel van de archiefcollectie van Beeld en Geluid bij derden. Dit materiaal mag meestal slechts onder voorwaarden door Beeld en Geluid worden gebruikt of aan anderen ter beschikking worden gesteld. Deze voorwaarden zijn soms vooraf bepaald maar worden ook vaak ad hoc afgesproken. Beeld en Geluid heeft de verplichting deze rechten te respecteren. Mede door de veelheid aan verschillende afspraken en de zorgvuldigheid waarmee Beeld en Geluid de aan hem toevertrouwde collecties beheert, neemt Beeld en Geluid adequate maatregelen om deze belangrijke rechtenbeheerstaak te bewaken.
Financiële risico’s
Beeld en Geluid zal met ingang van 1 april 2020 een negatieve rente van 0,5% moeten gaan betalen over een groot deel van haar liquiditeiten. Op dit moment is het moeilijk in te schatten of deze rentevergoeding nog verder oploopt of dat begin volgend jaar de Europese bank weer langzaam toe gaat werken naar een positieve rente. Eén en ander zal ook samenhangen met economische ontwikkelingen binnen de EU.
Beeld en Geluid heeft nog steeds een ruime liquiditeitspositie en heeft daarom last van de huidige renteontwikkelingen omdat de waardedaling van de liquiditeiten niet gecompenseerd wordt met een rentevergoeding. Een deel van deze liquiditeit zal in de toekomst aangewend moeten worden voor het aflossen van het vreemde vermogen. Dit betreft een nominale verplichting waarop inflatie geen invloed heeft en derhalve wordt er geen risico gelopen ten aanzien van de toekomstige aflossingsverplichting.
Conform de eisen die het ministerie stelt aan de begroting houdt Beeld en Geluid in haar begroting geen rekening met eventuele prijsstijging van lasten en baten. In de loop van het begrotingsjaar kent het ministerie het accres toe. Hierdoor loopt Beeld en Geluid het risico dat de kostenstijging hoger wordt dan het accres zonder dat er al maatregelen ter compensatie in de begroting zijn opgenomen. Het is niet de verwachting dat het hier om grote financiële risico’s zal gaan en dat er in de tweede helft van 2020 nog ingrijpende maatregelen genomen moeten worden om eventuele tegenvallers op te kunnen vangen.
Momenteel werkt Beeld en Geluid aan een vergaande vernieuwing van het museum. De ambities zijn hoog en de daarmee gepaard gaande kosten ook. Inmiddels bestaat er een goed zicht op de totale kosten van de vernieuwing, mede omdat het voorlopig ontwerp gereed is. Beeld en Geluid beschikt voor voldoende financiële ruimte om de belangrijkste vernieuwingsambities te realiseren, maar hoopt met inzet van additionele financiering, waaronder bijdragen van fondsen, bedrijven, particulieren en anderen, al haar ambities te kunnen realiseren. Het risico dat kosten alsnog hoger gaan uitvallen is beperkt en vormt geen risico voor de exploitatie ruimte van Beeld en Geluid. Ook met tegenvallende bijdragen uit additionele financiering is al rekening gehouden.
Compliance risico’s
Beeld en Geluid houdt rekening met de geldende compliance eisen vanuit wet- en regelgeving. Dit is o.a. op het terrein van privacy, subsidie, overheden en toezichthouders. Binnen de organisatie zijn er verschillende personen die betrokken bij het proces zodat er geen onnodige risico’s genomen worden.
Tentoonstelling Serieus Grappig